به نقل از «عصر ایران»

«تروتسکیسم»؛ انقلاب سیاسی علیه استالینیسم، انقلاب جهانی علیه سرمایه‌داری

تاریخ انتشار: ۱۳ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۵۲۷۷۱۳

   عصر ایران - تروتسکیسم (Trotskism) واژه‌ای است در توصیف درک لئون تروتسکی (1940-1879) و پیروانش از مارکسیسم‌ و مارکسیسم‌لنینیسم. بر مبنای این درک، البته جنبش‌هایی هم در جهان غرب پدید آمد که توامان منتقد سرمایه‌داری و لیبرالیسم در غرب و استالینیسم و مناسبات سیاسی در اتحاد جماهیر شوروی و کشورهای اقماری‌اش در اروپای شرقی بودند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

   تروتسکیست‌ها با استفاده از آرای مارکس و انگلس و لنین و نیز تجارب انقلاب روسیه، که تروتسکی در آن نقش چشم‌گیری داشت، خود را مارکسیست‌های انقلابی می‌دانند.

   آن‌ها خواهان برافکندن سرمایه‌داری از طریق یک انقلاب کارگری هستند؛ از دیکتاتوری پرولتاریا دفاع می‌کنند که باید راه جامعۀ سوسیالیستی را هموار سازد که در آن از طبقۀ استمارگر سلب قدرت شده و حکومت زحمتکشان به شکل یک نظام چندحزبی سوسیالیستی برقرار گردد.

   در نظام چند حزبی مد نظر تروتسکیست‌ها، البته همۀ احزاب باید سوسیالیستی باشند. اما چرا این افراد از نظام تک‌حزبی مد نظر لنین عبور کردند؟ چون تجربۀ انقلاب روسیه و کلاً تجربۀ مبارزات مارکسیستی در سراسر جهان، آن‌ها را به این نتیجه رساند که اختلاف نظر بین سوسیالیست‌های انقلابی می‌تواند به قدری زیاد باشد یا بالا بگیرد که حضور همۀ آن‌ها در یک حزب غیرممکن شود.

   تروتسکیست‌ها ساخت اجتماعی کشورهای بلوک شرق را قبول داشتند و هنوز هم با ساخت اجتماعی کشوری نظیر کوبا موافق‌اند ولی نظام دیوان‌سالارانۀ شوروی و کشورهای اقماری‌اش را محکوم می‌کردند. به همین دلیل آن‌ها خواستار انقلاب سیاسی (و نه انقلاب اجتماعی) در کشورهای بلوک شرق بودند؛ انقلابی که تحول و تداوم سوسیالیسم را تضمین کند.

   تروتسکی در سال 1906 در مقالۀ "انقلاب ما"، تز "انقلاب مستمر" را ارائه کرد. او معتقد بود در انقلاب مسئله بر سر حادثه‌ای یک باره نیست، بلکه سر یک سلسله تغییرات اجتماعی و سیاسی به منزلۀ فرایندی بدون انقطاع است که برای جنبش کارگری – حتی در سرزمینی عقب‌مانده از چرخۀ تمدن و صنعت – این امکان را پدید می‌آورد که مستقل از سطح نیروهای تولیدی خویش انقلاب را آغاز کند و به پیش برد.

   اما او معتقد بود طبقۀ کارگر انقلابی در سرزمینی واپس‌مانده فقط هنگامی می‌تواند قدرت خود را اثبات کند و جامعه‌ای سوسیالیستی برقرار سازد که انقلابش به انقلابی اروپایی و سپس یک انقلاب بین‌المللی سوسیالیستی منتهی شود.

   در واقع از نظر او پیروزی طبقۀ کارگر در سرزمینی عقب‌مانده، فقط هنگامی تضمین شده است که انقلاب در مقیاس بین‌المللی پیروز گردد. یعنی بدون حمایت جنبش بین‌المللی کارگری، تحول سوسیالیستی نمی‌تواند پیروزمندانه تمام شود و جامعۀ سوسیالیستی استقرار یابد.

   در برابر نظریۀ "انقلاب مستمر" تروتسکی، دکترین استالین دربارۀ "سوسیالیسم در یک کشور" قرار داشت.

   تروتسکی در سال 1923 در سلسله‌مقالات معروفش به نام "مسیر تازه" نبرد علیه دیوان‌سالاری را آغاز کرد. او نوشت که تصمیمات حزب از طرف کادرهای طراز اول گرفته می‌شود و سطوح پایین‌تر حزب صرفا از این تصمیمات مطلع می‌شوند.

   وی بوروکراسی (دیوان‌سالاری) را فراتر از "اداری‌بازی" و "ته‌مانده‌ای از اوضاع گذشته" دانست و تاکید کرد که بوروکراسی گرایشی است که می‌تواند به یک ضد نقلاب بیانجامد.

   تروتسکی پیشنهاد کرد که زندگی حزبی دموکراتیک شود. یعنی مرکز فعالیت حزب از سر به بن انتقال یابد و کادرهای پایین حزب، از طریق بحث و اظهار نظر، نقش پررنگی در اتخاذ تصمیمات داشته باشند.

   تروتسکی در واقع مدافع "دموکراسی درون‌حزبی" بود. او دموکراسی را برای لیبرال‌ها و سلطنت‌طلبان و دینداران جامعۀ شوروی نمی‌خواست، ولی معتقد بود در داخل حزب، اعضا حق دارند از عقیدۀ خود دفاع کنند و عقاید مخالف باید مطرح شوند، هر چند که در اقلیت باشند. او تاکید می‌کرد که لنینیسم نیازمند اندیشۀ انتقادی و جسارت ایدئولوژیک است.

   تروتسکی در کتاب "انقلابی که به آن خیانت شد"، نوشت: «اتحاد شوروی به عنوان کشوری کارگری از انقلاب اکتبر 1917 برآمده است، و دولتی کردن وسایل تولید به رشد سریع اقتصادی انجامیده است؛ لیکن در زیر سلطۀ استالینیسم، دولت کاملا دگرگون شده است. {یعنی} از وسیله‌ای در دست طبقۀ کارگر به وسیله‌ای بالای سر طبقۀ کارگر، مبدل گردیده است. دیوانسالاران به "قشری برخوردار از امتیاز" و "توانا به هر کار" تبدیل شده است... در اتحاد شوروی یک دولت مسخ‌شدۀ کارگری حاکم است. مبانی دولت کارگری حفظ شده، ولی دیوان‌سالاری مانع از تحول سوسیالیستی می‌شود. از این رو وظیفۀ اصلی سیاسی، برافکندن دیوان‌سالاری به وسیلۀ یک انقلاب سیاسی است. فقط از این راه است که می‌توان مانع بازگشت سرمایه‌داری شد.»

    تروتسکی معتقد بود «فراگرد انقلابی باید علیه نابرابری اجتماعی و اختناق سیاسی باشد.» البته منظور او رفع اختناق سیاسی علیه سوسیالیست‌های انقلابی بود نه مخالفان سوسیالیسم.

   وی همچنین تاکید داشت که «سندیکاها و کمیته‌های کارخانه‌ها باید آزادی خود را به دست آورند.» در واقع تروتسکی با نگاه تیزبین‌اش بسیار زود متوجه شده بود که در حکومت‌های کمونیستی جایی برای جنبش‌های کارگری باقی نخواهد ماند.

   سایر آموزه‌های تروتسکی در نقد آنچه که انحراف شوروی از انقلاب اکتبر می‌دانست، چنین بود: «امتیازات باید از بین بروند و مقام‌ها و مناصب اشرافیت شوروی ناپدید گردند؛ شوراها باید دوباره ارگان‌های مختلف زحمکتشان باشند؛ احزاب سیاسی – تا آن‌جا که معتقد به سوسیالیسم و قدرت شوراها هستند – باید قانونی شوند؛ اقتصادِ با نقشه باید همزمان به سود تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان باشد؛ کمیتۀ کارخانه باید حق نظارت بر تولید را داشته باشد؛ و تعاونی‌های مصرف از منافع مصرف‌کنندگان حمایت کنند؛ سازمان‌دهندگان دروغ‌سازی‌ها و محاکمات نمایشی به مجازات برسند؛ در سیاست خارجی، خودپسندی ملی باید از بین برود و جای خود را به ترغیب فعالانۀ انقلاب جهانی، بدون توسعه‌طلبی نظامی، بدهد؛ احزاب کمونیست از قیمومیت مسکو رهایی یابند، زیرا فقط آن انقلابی یارای زیستن دارد که با اتکا به نیروی خود پیروز شده باشد.»

   در نیمۀ دوم قرن بیستم، تروتسکیسم برای جوانان "چپ جدید" جاذبه داشت؛ جوانانی که به کمونیسم نوع شوروی رغبتی نداشتند و مائوئیسم را هم رد می‌کردند. تروتسکیسم در انقلاب 1968 فرانسه موثر بود. در اروپای شرقی نیز جنبش‌های تروتسکیستی غیرقانونی وجود داشت که آلترناتیو "چپ انقلابی-مارکسیستی" در برابر نظام‌های کمونیستی شرق اروپا بویژه در لهستان و مجارستان محسوب می‌شدند.

   در چکسلواکی که فضای سیاسی بازتر بود، یک "حزب انقلابیِ سوسیالیستی" وجود داشت که نگرش و عملکردش مبتنی بر تروتسکیسم بود.

   تروتسکیسم هنوز هم در بین مارکسیست‌ها و سوسیالیست‌ها طرفدار دارد ولی در مجموع به نظر می‌رسد شمار چپ‌هایی که از آرای تروتسکی استفاده می‌کنند، بیش از شمار تروتسکیست‌ها باشد. گروه دوم پیروان تروتسکی هستند ولی گروه اول، آثار تروتسکی را می‌خوانند و بعضی از آرای او را قبول دارند.

منبع: عصر ایران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۵۲۷۷۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حجاب؛ قدرت زن ایرانی

  تجربه ۴۵ساله انقلاب اسلامی نیز ثابت کرده که حجاب به‌‌هیچ‌‌وجه مانع حضور زنان در فعالیت‌های اجتماعی و دست ‌یافتن آنان به موفقیت‌های علمی، هنری، ورزشی، اقتصادی و فرهنگی نشده‌است. حتی در زمان‌های مختلف از تاریخ کشور، از دستور کشف حجاب رضاخان گرفته تا ممانعت از دختران با حجاب برای ورود به مدارس و ادامه تحصیل، موضوع حجاب یکی از دغدغه‌های اصلی جمهوری اسلامی ایران است.حمله به حجاب و زن ایرانی ازهمان ابتدای انقلاب دردستور کاردشمنان قرارگرفت. بانگاهی به دوره‌های گذشته کشور، به‌خصوص دوره پهلوی متوجه این موضوع می‌شویم که مردم وخانواده‌ها با وجودهمه فشارهای حکومت همچنان عطای بسیاری از موضوعات را به لقای حفظ اعتقادات خود بخشیدند. از همان زمان بود که موضوع حجاب به یک مسأله جدی تبدیل شد و زن مسلمان ایرانی، خواهان این شد تا به همه دنیا ثابت کند که انقلاب اسلامی در‌خصوص عفاف و حجاب، یک هویتی تازه به آنان بخشیده است. البته بماند که هجمه‌های رسانه‌ای غرب در این خصوص تمامی ندارد. همان‌طور که رهبر معظم انقلاب هم به این موضوع تاکید دارند و می‌گویند: «باید توجه کنید که هیچ بحثی در این زمینه‌های مربوط به پوشش زن، از هجوم تبلیغاتی غرب متأثر نباشد؛ اگر متأثر از آن شد، خراب خواهد شد.» 
   
تبیین صحیح مسأله حجاب
با توجه به این که عفاف و حجاب ابعاد مختلفی همچون بعد اجتماعی، فرهنگی،سیاسی و... دارد اما به نظر می‌‌رسد که درخصوص بعد دینی حجاب با وجود این‌که سازمان‌های مختلفی در این زمینه مسئول هستند اما هنوز به‌درستی در جامعه به‌خصوص در میان جوانان این موضوع تبیین نشده است. مسأله‌ای که بارها رهبر معظم انقلاب از مسئولان و روسای دانشگاه‌ها و همچنین مدیران وزارت‌های مربوط به دانشگاه‌ها خواسته‌اند که به حجاب و فاصله‌‌گذاری میان زن و مرد توجه کنند و به آن اهمیت دهند. ایشان همچنین می‌فرمایند: «محیط دانشگاه‌ها بسیار مهم است. در محیط دانشگاه‌ها، خانم‌های دانشجو و استاد باید بکوشند تا روحیه و فرهنگ اسلامی را ترویج کنند. اجازه ندهید در دانشگاه‌های کشور نسبت به حجاب اسلامی یا زنان و دانشجویان دختر مسلمان بی‌‌احترامی کنند.» به هر حال آموزش‌ و پرورش و دانشگاه‌‌ها، صحنه نبرد جنگ نرم با دشمنانی است که سعی در ترویج بدحجابی دارند. گفتمان نسل جدید در عصر حاضر با چند دهه قبل بسیار متفاوت است.نوجوان و جوان امروزی که زندگی‌اش با شبکه‌های اجتماعی مختلف و فضای مجازی عجین شده‌است، باید مطابق با دانش‌های روز، او را در مورد عفاف و حجاب اقناع‌ کرد. قطعا با فرهنگ‌سازی و بازدارندگی قوی در جامعه، جنگ روانی و رسانه‌ای دشمن درباره حجاب خنثی می‌شود.
   
زن محجبه، در قله‌های پیشرفت
عفاف و حجاب سبب قدرت شده و بانوان زیادی با رعایت حجاب، در عرصه‌های مختلفی موفق شدند و در مسیر پیشرفت گام برداشتند. شاید یکی از عواملی که دشمنان، با حجاب زن مسلمان ایرانی مخالفند این است که زن مسلمان محجبه، الگوی زن غربی را کنار زده و باعث پیشرفت خود وجامعه شده است.غرب سال‌هاست که می‌گوید زن اگراز قیود شرعی رهانشود،نمی‌‌تواند پیشرفت کند اما زن ایرانی این موضوع را در عمل تکذیب کرده است.رهبرمعظم انقلاب نیز ضمن بیان این موضوع که زنان می‌توانند شخصیت خودشان را با حفظ متانت و حجاب اسلامی نشان دهند، می‌فرمایند: «اسلام و انقلاب و امام آمد و در این کشور، زن را در مرکز فعالیت‌های سیاسی قرار دادند و پرچم انقلاب را به دست زنان سپرد. درحالی که زن درهمان حال توانست حجاب و وقار و متانت اسلامی وعفاف ودین و تقوای خود را حفظ کند. کسی حقی از این بزرگ‌تر بر گردن زن ایرانی ومسلمان ندارد.»
   
حجاب مانع پیشرفت زنان نشد
تعداد بانوان ایرانی‌‌ای که در عرصه‌‌های جهانی، خوش درخشیده و شهرت جهانی یافته، کم نیستند. زنانی که در عرصه‌های علمی و گاهی حتی در عرصه‌های سیاسی و کسب کرسی‌های سیاسی برای خود نام و نشانی دارند. بانوان محجبه‌ای که در قله موفقیت ایستاده‌اند و می‌توان آنان را به‌عنوان الگو‌هایی دست‌‌یافتنی به زنان و دختران معرفی کرد. رهبر انقلاب نیز در بیاناتی که در دیدار با بانوان نخبه در تیر ماه ۱۳۸۶ داشتند با اشاره به وجود تعداد عظیم زنان نخبه می‌گویند: «وجود مجموعه‌ بانوان نخبه در رشته‌های مختلف نشان‌دهنده‌ موفقیت نگاه نظام اسلامی و نگاه اسلام به زن است. ما این همه زن نخبه در دوره‌ حاکمیت طاغوت نداشتیم.» قطعا بانوانی که با حفظ حجاب و سنت‌های جامعه خود در فهرست بلندبالایی از زنان قرار دارند که به موفقیت‌های بزرگ در جهان دست یافتند، تعدادشان به حدی زیاد است که تعجب جهانیان را برانگیخته است. 

دیدگاه و توصیه‌های مقام معظم رهبری نسبت به حجاب و عفاف
۱- حجاب مایه تشخص و آزادی زن است
۲- حجاب عامل امنیت است
۳- حجاب کرامت زن مسلمان است
۴- حجاب به معنای انزوای زنان نیست
۵- برای ترویج حجاب، کار تحقیقی و تبلیغی کنید
۶- اهمیت شرعی و منطقی حجاب را تبیین کنید
۷- احساس آسایش ناشی از حجاب را بیان کنید